Энергетика саласы кез келген елдің экономикасының негізі болып табылады. Мемлекет пен қоғам өмірінің барлық салалары оның жағдайына байланысты. Барлық салалар, ол ауыр машиналар жасау, жеңіл өнеркәсіп, шағын және орта бизнес субъектілері, және, әрине, әлеуметтік және тұрғын үй нысандары болсын, тұрақты және сенімді энергиямен қамтамасыз етуді талап етеді.
Бүгінгі таңда энергетикалық кәсіпорындар тұтынушыларды жүйелі электрмен қамтамасыз ету үшін барынша күш салуда. Елдің энергетика саласында қалыптасқан аса күрделі жағдайды ескере отырып, қазіргі уақытта бірінші кезектегі шешімді талап ететін міндеттердің тұтас кешені жинақталды.
Сала айтарлықтай инвестициялық тапшылықты бастан кешіруде, бұл өндірістік қуаттарды жаңарту және жаңғырту үшін қажетті күрделі салымдарды жеткілікті түрде жүзеге асыруға мүмкіндік бермейді. Мұның бәрі энергетиктердің өз кәсіпорындарын жұмыс жағдайында ұстаудың кез-келген мүмкіндіктерін іздеуге мәжбүр болуына әкеледі.
Өскемен ЖЭО Шығыс Қазақстан өңірінің жетекші станцияларының бірі болып табылады және облыс орталығының ірі өнеркәсіптік кәсіпорындары мен тұрғын үй секторын электр және жылу энергиясымен қамтамасыз етеді.
Өндірістік қызмет барысында тарифтердің жеткіліксіз деңгейін ескере отырып, кәсіпорын негізгі және қосалқы жабдықтардың жұмысын қамтамасыз ету үшін көптеген мәселелерді шешуге мәжбүр.
- Біздің кәсіпорынның тұрақты қызметін жүзеге асырудың негізгі факторы жылу және электр энергиясын өндіруге қажетті шығындарды тарифпен қамтамасыз ету болып табылады. Тариф – біздің станция үшін толық қаржыландыру көзі. Объективті түрде, бүгінгі таңдағы біздің ахуалымыз – кәсіпорынның жұмыс қабілеттілігін сақтау үшін тек басым міндеттерді орындауға мәжбүрлігіміз. Тарифтегі шығындардың жалпы сомасының шамамен 50% көмірге тиесілі, ол тұрақты түрде қымбаттауда. 2018 жылдың басынан бастап Өскемен-1 станциясына жеткізуді ескере отырып, көмір құны 55,7%-ға өсті. Разрездегі көмірдің құны 48%-ға, ал теміржол көлігімен жеткізу құны – 67,8%-ға өсті. Сонымен қатар, көмірді теміржол арқылы жеткізу құны жылына 2-3 рет өседі. Сонымен қатар, электр энергиясын өндіруге тарифтің өсуі 2018 жылдан бастап тек 26%-ды, жылу энергиясын өндіруге 29%-ды құрады. Іс жүзінде біз көмір, су, қосалқы бөлшектер, жұмыс істеуге және жөндеуге қажетті материалдар құнының жаппай өсуіне ілесе алмаймыз. Шынымды айтсам, мұндай шектеулі жағдайларда жұмыс істеу бізге өте қиын болып тұр, - дейді «Өскемен ЖЭО» ЖШС Бас директоры Айдын Бексолтан.
Әлемдегі күрделі жағдайға, соның салдарынан импорттық өндіріс тауарларын жеткізудегі логистикалық тізбектердің бұзылуына және бірнеше есе қымбаттауына, қаржы нарықтарындағы тұрақсыздыққа, ағымдағы нарықтық жағдайда зауыттық бағалардың көтерілуіне байланысты Өскемен ЖЭО сатып алынатын тауарлық-материалдық қорлар бағасының бұрын-соңды болмаған өсуіне тап болды.
Мысалы, МТТИ-1 (минералды тұздарды тұндыру ингибиторы) қоректік суды өңдеуге арналған химреагенттер бағасының өсуі 2022 жылы жоспарланғанның 47% құрады, ал коммерциялық ұсыныстарға сәйкес Гидразин–гидрат бағасының өсуі жоспарланған деңгейден бірнеше есеге асып түсті – 215%-ға. Заң бойынша, энергетиктер тарифтің өзгеруіне жылына бір реттен көп емес өтініш бере алады, ал тауарлар, жұмыстар мен қызметтердің бағасы ай сайын өсуде. Сәйкесінше, шығындардың одан әрі өсуімен кәсіпорында тарифті одан әрі түзетуге мүмкіндігі жоқ.
Тарифтердің жеткіліксіз деңгейі қажетті өндірістік және инвестициялық шығындардың қысқаруына әкеледі, нәтижесінде бұл теріс салдарға және электрмен жабдықтау сапасы мен сенімділігінің төмендеуіне әкеледі. Сонымен қатар, энергетика саласы еңбек нарығына сәйкес келмейтін жалақының төмен деңгейімен сипатталады, нәтижесінде бұл жағдай кадр тапшылығына әкеледі. Білікті және тәжірибелі мамандар жоғары жалақы алатын салаларға барады. Бүгінгі таңда энергетиктердің жұмысы, қаншалықты жауапты болса да, елдегі ең төмен жалақы алатындардың бірі болып табылады.
Өскемен ЖЭО, энергетика саласындағы барлық кәсіпорындар сияқты, айтарлықтай кадрлық тапшылыққа ұшырауда, өйткені ол мамандарға лайықты жалақы ұсына алмайды. Егер 2018 жылы станциядағы персоналдың тұрақтамауы 7,2% құраса, 2022 жылы – 8,6% құрады.
Дегенмен, Өскемен ЖЭО тұтынушыларды тұрақты және сенімді электрмен жабдықтауды қамтамасыз ету үшін қолдан келгеннің бәрін жасап отыр. Өскемен ЖЭО, еліміздің барлық энергетиктері сияқты, қолданыстағы жабдыққа инвестиция салуға, жаңа энергетикалық қуаттарды енгізуге, экономика мен тұрғын үй-коммуналдық сектордың өсіп келе жатқан қажеттіліктерін қанағаттандыруға нақты мүмкіндіктерге ие болу үшін жағдайдың жақсаратынына үміттенеді.
